🎻 De contrabas – het diepe fundament van de muziek

 

Algemeen

De contrabas ontstond in de 16e eeuw en grootste en laagst klinkende snaarinstrument en grootste telg  in de vioolfamilie. Door haar enorme klankkast en lage toonbereik werd de contrabas onmisbaar in orkesten en ensembles. In de barokmuziek ondersteunde ze het continuo, later werd ze vast onderdeel van symfonieorkesten. In de 20e eeuw vond de contrabas ook een nieuwe rol in jazz, waar ze als plukinstrument (pizzicato) het ritme en de akkoorden kleur gaf. Denk aan de wandelende baslijnen van de swing of de krachtige drive in bebop. 

De contrabas is hete. Het wordt meestal staand bespeeld, met een strijkstok of door te plukken (pizzicato).

 

Kenmerken

• Grootte: meestal tussen 1,8 en 2 meter hoog.
• Snaaren: meestal 4 (E, A, D, G) of soms 5, gestemd in kwinten.
• Geluid: diep, vol en resonerend; vormt de fundering van harmonieën in orkesten en bands.

Historie van de contrabas

16e eeuw – ontstaan van het instrument

• De contrabas ontwikkelde zich uit vroege strijkinstrumenten zoals de viole da gamba en bassviol.
• In deze periode werden instrumenten nog handgemaakt door ambachtslieden en varieerde de vorm sterk.

17e eeuw – gebruik in orkesten

• In barokmuziek werd de contrabas gebruikt om de baslijn te ondersteunen in ensembles en kerkmuziek.
• Componisten zoals Heinrich Schütz en Arcangelo Corelli schreven vroege delen voor contrabas.

18e eeuw – gestandaardiseerde vorm

• Het instrument kreeg een meer uniforme vorm, vergelijkbaar met de huidige contrabas.
• Het aantal snaren varieerde nog, soms 3, 4 of zelfs 5.

19e eeuw – symfonische muziek en virtuositeit

• Componisten zoals Beethoven, Brahms en Mahler gebruikten de contrabas prominent in hun orkestrale composities.
• Solostukken en virtuoze werken werden geschreven door componisten zoals Giovanni Bottesini, vaak de “Paganini van de contrabas” genoemd.

20e eeuw – jazz en moderne muziek

• In jazz werd de contrabas essentieel voor ritmische en harmonische ondersteuning, vaak gespeeld pizzicato.
• Belangrijke jazz-bassisten: Charles Mingus, Ray Brown, Paul Chambers.
• In moderne klassieke muziek en filmmuziek blijft de contrabas een belangrijke klankkleur.

 

Bijzondere muzikale bijdrage

1. Fundering van harmonieën
   
   • De contrabas legt de basis voor akkoorden en ritme in klassieke en populaire muziek.
2. Ritmische ondersteuning in jazz en pop
   
   • In jazz en rockabilly geeft de contrabas de groove en drive.
3. Solowerk en virtuositeit
   
   • Componisten zoals Bottesini en moderne jazz-bassisten tonen dat de contrabas ook een expressief solo-instrument kan zijn.
4. Kleur en expressie in orkest en ensemble
   
   • Het instrument kan zowel subtiele, donkere klanken produceren als krachtige, dramatische passages.

 

Bijzondere muzikale bijdragen

• Serge Koussevitzky: componist en virtuoos die de contrabas als solo-instrument op de kaart zette.
• Charles Mingus: baanbrekend jazzbassist en componist, bekend om zijn expressieve, krachtige spel.
• Ray Brown: een van de meest invloedrijke jazzbassisten, met een soepele en swingende stijl.
• Edgar Meyer: moderne meester die klassieke muziek, bluegrass en jazz op contrabas verbindt.

 

✨ De contrabas is daarmee zowel een stevig fundament als een expressief soloinstrument – van de concertzaal tot de jazzclub.